Sidda loo Codsado Martabadda Ilaalinta ku meel Gaarka ah

Read this in

Waxaa qoray

Education for Justice

Markii ugu dambeysay ee wax la soo geliyey

10/2024

Try our Quiz

After you're done reading this page, take a short quiz to test what you've learned!

Warqadan xogta aruursan ahi waxa ka hadashaa sharci muddo yar ah oo laanta socdaalku bixiso (immigration) oo la yiraa marka la soo gaabiyo (TPS). Warqadan xogta aruursan ahi waxa ay kuu sheegaysaa:

Cidda codsan karta martabadda ilaalinta ku meelgaarka ah;
Waxa aad sameyn karto haddii aad hesho martabada ku meelgaarka ah;
Talaabooyinka lagu dalbado martabadda ilaalinta ku meelgaarka ah.

Warqadan xogta aruursan ah waxaa sameeyey iskaashiyo dhexmaray hay’adaha Immigrant Law Center of Minnesota, Mid-Minnesota Legal Aid, Southern Minnesota Regional Legal Services, The Advocates for Human Rights, iyo the Volunteer Lawyers Network. Waxaana gargaaray maalgeliyey laga helay Waaxda Adeegyadda Bulshadda ee Gobolka Minnesota (State of Minnesota Department of Human Services).

Waa maxay martabada ilaalinta ku meelgaarka ahi?

Waa sharci muddo yar ah oo laanta socdaalku bixiso. Waa aad codsan kartaa haddii dowladda Mareykanku (U.S.) ay qabto inay khatar tahay in dadka wadankaaga ka soo jeedaa ay ku noqdaan wadankooda. Khatarta waxaa dhici karta inay tahay masiibo dabiici ah, colaad, ama rabshado. Dowladda Mareykanku (U.S.) waxa ay haysaa liiska dhamaan wadamadda dadkoodu xaqqa u leeyahay martabadda ilaalinta ah ku meelgaarka ah. Liiska waxaa laga heli karaa shabakadda hay’adda USCIS ee ah: uscis.gov/humanitarian/temporary-protected-status. Wadamadda liiskan ku jiraa waa ay isbedelaan.

Haddii aad rabo martabadda ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah, waa khasab inaad codsato. iskama aad helaysid waayo wadankaaga ayaa ku jira liiska. Dadka haysta martabada ilaalinta ee ku meelgaarka ahi waxa ay si sharci ah ugu noolaan ugana shaqeysan karaan Mareykanka (U.S.) ilaa inta ay dowladdu Mareykanku (U.S.) ay is leedahay waa amaan in dadku ku noqdaan wadankooda ay u dhasheen.

Martabadda ilaalinta ku meelgaarka ahi MA siiso qofka sharci deganaansho rasmi ah. Laakiin waxaa dhici karta inaad cusboobaysiiso martabadaada ilaalinta ee ku meelgaarka ah haddii wadankaagu uu ku sii jiro liiska. La tasho qareen sharciga laanta socdaalka yaqaan haddii aad doonayso inaad sii joogto wadanka United States.

Xaq ma u leeyahay martabadda ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah?

Waxaa jira 4 waxyaabood oo aad u baahan tahay inaad lahaato si aad u codsato martabadda ilaalinta ku meelgaarka ah. Waa khasab:

Inaad u dhalatay wadan Mareykanku (U.S.) uu geliyey liiska wadamada xaqqa u leh martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah. Taa macnaheedu waa dowladda Mareykanka (U.S.) ayaa go’aansatay inaysan amaan ahayn in dadka lagu celiyo wadankaa. Kolka aad codsato, waxa aad u baahan tahay inaad haysato dukumiintiyo cadeynaya muwaadimadaada. Haddii aad muwaadin ka tahay labo wadan, la tasho qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan ka hor codsashada martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah.
Aad xaadir ku ahayd wadanka United States kolka wadankaaga la geliyey liiska. Tan waxaa la yiraa “xaadir ahaanta.” Siddoo kale waa khasab inaad deegaan aad degan tahay aad ku leedahay wadanka (U.S.) waqtiga markaa qoran. Tani waxaa la yiraa “xaadir ahaanta sii jirta.” Haddii aad u safartay dibada wadanka Mareykanka (U.S.) qiyaastii xilliga waqtiyada xaq u yeeladka, la tasho qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan ka hor codsashada martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah.
Codso ka hor xiliga kama dambaysta ah ee codsiga la soo xareynayo. Waxaa jirta muddo gaaban oo ah kolka ay dowladda Mareykanku (U.S.) aqbalayso codsiyadda martabada ilaalinta ku meelgaarka ah. Waxa ay uga dhawaaqaan mudadda kama dambaysta ah ee codsiyada la soo xareynayo shabakada( website) USCIS ee ah: uscis.gov/humanitarian/temporary-protected-status Waa khasab inaad codsato ka hor mudadda la qabtay. Haddii aad gaftay mudadda kama dambaysta ah ee xaraysiga, la tasho qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan ka hor codsashada martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah.
Aadan waligaa wax dambi ah gelin. Ma lahaan kartid waxa ka badan labo dambi oo kuwa darajada hoose ah (misdemeanors) oo lagugu helay. Xatooyada yar ama wadida gaar aan caymis lahayn ayaa ah dambiyo darajo hoose ah. Haddii dambiyaddaa lagugu helay waxa dhici karta inaadan xaq u yeelan martabadda ilaalinta ee ku meelgagarka ah. La tasho qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan ka hor inta aadan qiran wax dambi ah, aadan ogolaan heshiis aad la gelayso bilayska ama qareen ama aadan bixin ganaax. Hadii lagugu helay wax dambi ah, la tasho qareen yaqaan sharciyada laanta socdaalka ka hor inta aadan codsan martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah.

Haddii aan helo martabada ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah, muddo intee le’eg ayey socon?

Waxay ku xiran tahay xaaladda. Kaliya waxa aad xaq u leedahay martabada ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah inta wadankaagu uu ku jiro liiska. Wadan waxa uu ku jiri karaa liiska muddo gaaban ama mudoo dheer. Haddii ay ka dhacday masiibo dabiici ahi wadan, waxaa dhici karta in wadankaasi uu liiska ku jiro 3 bilood. Haddii wadan uu ka jiro dagaal dabadheer, waxaa dhici karta in wadankaagi uu liiska ku jiro sannado badan. Waa inaad cusboonaysiisaa martabadaada mar walba oo wadankaaga dib-loogu-darro liiska.

Tusaale: Sofia waxay uga soo tagtay Ukraine dagaalka awgii
Ukraine waxaa lagu daray liiska wadamadda xaqqa u leh martabada ilaalinta ku meelgaarka ah (TPS) laga bilaabo bishii Abriil 2022 ilaa iyo Oktoober 2023 dagaalka awgii. Sofia waxay ku dhalatay Ukraine. Waa ay ka soo tagtay wadankeedii waxa ayna timid Minnesota bishii Janaayo 2023. Sofia waxa ay codsatay TPS. Waana loo ogolaaday martabada TPS ilaa iyo bisha Oktoober 2023. Bishii Oktoober 2023, dowladda Mareykanku (U.S.) waxay kordhisay meesha ay kaga jirtay liiska Ukraine waxaana la gaarsiiyey ilaa iyo bisha Abriil 2025. Sofia waa inay dib u codsataa TPS iyo warqada shaqada si ay sii haysato martabadeeda.

Wadamadee ayee ku jira liiska martabada ilaalinta ee ku meelgaarka ah?

Liisku waa uu isbedbedalaa. Si aad u ogaatid in wadankaagu liiska ku jiro:

Gal shabakada (website) USCIS: uscis.gov/humanitarian/temporary-protected-status
Riix “Wadamada Iminka Loo Aqoonsado Liiska TPS” “Countries Currently Designated for TPS” si aad u aragto liiska.”

Haddii aad haysato martabadda ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah, eeg shabakada (website) maalin walba si aad u eegto in dowladda Mareykanku (U.S.) ay kordhinayso waqtiga wadankaagu uu ku sii jirayo liiska. Bilow inaad eegto 3 bilood ka hor xilliga martabadaada ilaalintu ah dhacayso.

Waa goorma marka ugu dambaysa ee la codsanayo martabada ilaalinta ku meelgaarka ah?

Codsigan marka ay mudadiisa soo xareyntu ay xirmaysaa waa u gooni wadan walba. Haddii aad gafto mudadda soo xareynta, la tasho qareen yaqaana sharciyadda laanta socdaalka. Si aad u ogaato marka ay soo xareynta codsigu xirmayso:

Gal shabakada (website) USCIS: uscis.gov/humanitarian/temporary-protected-status
Riix “Countries Currently Designated for TPS” (Wadamada Iminka Loo Aqoonsado Liiska TPS) si aad u aragto liiska.
Dooro wadankaaga. “Mudada Isdiiwaangelintu” waa mudada soo xareynta ugu dambaysa haddii aad cusboonaysiinayso TPS kaaga.

Jaantuska warqadan xogta aruursan ahi waxa ay kuu sheegi waxa waqtiyada kala duwan ee shabakada macnahoodu yahay.

TPS Waxaa la Aqoonsaday ilaa: Maalinta TPS ku uu u dhamaado dadka wadankan. Tani waxa ay quseeysaa dadka codsanaya markii ugu horeeysay iyo dadka cusboonaysiinaya TPS kooda.

Mudadda Dib-isu-Diiwaangelinta: Maalinta ay khasabka tahay inaad cusboonaysiiso TPS kaaga. Wadan walba ma lahaan doono maalintan. Tan waxaa leh dadka jaa horey u lahaa TPS ka.

Mudadda isdiiwaangelinta: Maalinta ay khasabka tahay inaad codsato TPS haddii aad codsanyso markii ugu horeeysay.

Dukumiintiga Warqadda Shaqada (EAD) Waxa uu Iskii u kordhaa ilaa iyo: Haddii iminka aad haysato warqad shaqo, tani waa waqtiga ay shaqeynayso warqaddu. Waa inaad cusboonaysiiso warqadaada shaqada kolka aad cusboonaysiinayso TPS kaaga. Laakiin waa aad sii shaqeyn kartaa inta hawsha codsigaagu socoto. Tani waxay quseeysaa jaa dadka horey u leh TPS.

Sii waday degenaanta United States Ilaa: Waa khasab inaad ku noolayd wadanka United States ilaa iyo maalintaa si aad u codsato. Uma aad guuri kartid wadan kale ka dibna dib uma soo noqon kartid. Tani waxa ay quseeysaa dadka codsanaya markii ugu horeeysay iyo dadka cusboonaysiinaya TPS kooda.

Xaadir ku ahaanta wadanka United States Ilaa: Kaliya waxa aad u socdaali kartaa dibada wadanka United State ka safaro ‘gaaban, aan qasdi lahayn, iskana macno la’aan ah” ilaa waqtigan. Tani waxa ay quseeysaa codsanaya markii ugu horeeysay iyo dadka cusboonaysiinaya TPS kooda. Haddii aad dibada uga baxday wadanka (U.S.) wixii ka dambeeyey waqtigan, la tasho qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan ka hor codsiga martabada ilaalinta ku meelgagarka ah.

Taariikhda la Aqoonsaday TPS: Waqtiga Dowladda Mareykanku (U.S.) ay markii ugu horeeyey ku dartay wadankan liiska TPS. Tani waxa ay quseeysaa codsanaya markii ugu horeeysay iyo dadka cusboonaysiinaya TPS kooda.

Waqtiga Iminka ee Aqoonsiga TPS ka: Waqtiga Dowladda Mareykanku (U.S.) ay ka saartay wadankan liiska TPS ka. Wadan walbaa ma lahaan doono waqtigan. Tani waxa ay quseeysaa codsanaya markii ugu horeeysay iyo dadka cusboonaysiinaya TPS kooda.

Ma shaqeyn karaa haddii aan leeyahay martabadda ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah?

Haa, HADDII aad dalbatay warqad shaqo. Iskama helaysid ogolaansho aad ku shaqeyso haddii aad leedahay martabadda ilaalinta ee ku meelgaarka ah. Waa khasab inaad dalbato warqad shaqo isla markaa aad codsanayso martabadda ilaalinta ku meelgaarka ah. Waxaa jira tilmaamo ku saabsan dalbashada warqad shaqada oo ku jira qaybta “Talaabooyinka lagu Codsado” ee warqadda xogta aruursan ah. Haddii aad u baahan tahay inaad cusboonaysiiso martabadaada ilaalinta ah ee ku meelgaarka ah, waa inaad iyana cusboonaysiiso warqadaadda shaqada isla markaa. Sii wado shaqada inta codsigaaga laga eegayo.

Ma inaad la tashadaa qareen sharciyada laanta socdaalka yaqaan?

Waa aad codsan kartaa martabada ilaalinta ku meelgaarka ah adigoon qareen la hadlin. Waa ra’yi fiican inaad la tashato qareen ka hor inta aadan codsan haddii:

Aad ka haysto muwaadinimo labo wadan. Tusaale ahaan: Waxaad tahay muwaadin Soomaali ah laakiin ku dhashay wadanka Itoobiya.
Aad gaftay waqtigii soo xareynta codsiga.
Lagugu helay wax dambi ah.
Lagu waydiistay inaad qirato dambi ama aad bixiso ganaax.
Aad u safartay dibada wadanka Mareykanka (U.S.) abaarihii ama xilligii xaq u yeeladka.
Aad rabto inaad ugu noolaato ama uga shaqeysato wadanka United States si rasmi ah.
Aad qabto su’aalo ku saabsan xaq u yeeladkaaga Martabada Ilaalinta Ku Meelgaarka ah.

Xaggee ayaan ka heli karaa qareen i caawiya?

Siddee ayaan ku codsan karaa martabada ilaalinta ku meelgaarka ah?

Waxaa jira 4 talaabo oo lagu codsan karo warqad shaqo.

1. Buuxi Foomka I-821 (Form I-821).
Gal uscis.gov/i-821 ama mari kooda QR si aad u hesho foomkan. Ku taab garee jawaabahaaga ama ku qor qalin khad madow ah. Qor jawaabahaaga iyagoo afka-Ingiriiska ah.

2. Soo aruuri dukumiintiyada si aad ula dirto codsiga.
Waa khasab inaad dirto dukumiintiyo cadeeya inaad xaq u leedahay martabada ilaalinta ku meelgaarka ah. Sababaha inta badan loo diido codsiyaddu waa dadku ma diraan cadeyn. La dir 7 waxyaabood codsigaaga ilaalinta ku meelgaarka ah:

Foomka I-821 oo buuxsan (Form I-821).
Nuqul ah 1 dukumiinti oo cadeynaya qof aad tahay. Dukumiintigu waa khasab inuu bixiyey United States ama wadan kale dowladdii. Haddii dukumiintigu uusan ahayn afka-Ingiriiska, waa khasab inaad turjunto. Tusaale ahaan, dukumiintiyada la qabali karo waxaa ku jira:
- Dal-ku-gal (passport) leh sawirkaaga, magaca, iyo taariikhdaada dhalashada;
- Warqad dhalasho oo leh sawir aqoonsi ah(ID);
- Fiise (visa) ay bixisay qunsiliyad ajnabi ah;
- Warqad shaqo oo hore hadii aad cusboonaysiino codsigaaga; AMA
- Dukumiinti aqoonsi (ID) oo qaran oo leh sawirkaaga.
Nuqul ah 1 dukumiinti oo cadeynaya inaad u dhalay wadan ku jira liiska wadamada la siiyo martabada ilaalinta ee ku meelgaarka ah.
Tusaalooyinka dukumiintiyada la aqbali karo waa:
- Dal-ku-gal (passport) leh sawirkaaga, magaca,iyo taariikhda dhalashada; AMA
- Warqad dhalasho oo sawir aqoonsi (ID) ah.
Nuqulo 1 ilaa 3 dukumiinti oo sheegaya inaad ku nooshahay wadanka United States. Waxa aad soo diri kartaa 1 dukumiinti hadii dhamaan waxa aad haystaa ay intaa yihiin. Waxaa roon inaad soo dirto 3. Tusaalayaasha dukummintiyadda la aqbali karo waxaa ku jira:
- Heshiiska (lease) guryaha lagu dago;
- Dukumiintiyada deynta guryaha (mortgage);
- Qoraaladda caafimaad;
- Qoraaladda iskuulka ee adiga ama ilmahaaga (magacaagu waa khasab inuu ku qornaado qoraalada);
- Qoraaladda shaqada;
- Warqado ay kuu soo qoraan daris, culumo, shaqo tabarucaad ah;
- Rashiid ah wax aad ka gadatay Mareykanka (U.S.).;
- Qoraal lacag aad dirtay ah;
- Qoraalo telefan;
- Warqado ciwaan Mareykan (U.S.) kuugu soo dhacay; AMA
- Sawiro, hadii shaabad waqtigii la qaaday ah ay leeyihiin laguna qaaday United States.
Foomka I-765 oo dhamaystiran (Form I-765 (HADDII aad rabto inaad codsato warqad shaqo.) Dadka haysta martabada ilaalinta ku meelgaarka ah waa loo ogol yahay inay shaqeeyaan, laakiin waa khasab inay codsadaan warqad shaqo. Buuxi Foomka I-765 (Form I-765). Waxa uu ku jiraa barta: uscis.gov/i-765. Waa khasab in la soo dirto Foomka I-765 codsigaaga martabada ilaalinta ku meel gaarka ah. HA soo kala dirin. Barta LawHelpMN waxa ku jira xog aruursan oo ka hadasha sidda loo codsado warqada shaqada: How to Get Permission to Work in Minnesota
Labo sawir oo isku mid ah 2” x 2” oo ah kuwa dal-ku-g al ah (passport) ayaa la rabaa (HADDII aad codsanayso warqad shaqo). Waxa aad ka geli kartaa sawiradda dal-ku-galka dukaamada sida CVS, Wal-Mart, ama Walgreens.
Khidmada AMA codsiga saamixida khidmada. Dir lacagta idman ama jeeg. Lacagta idmani waa sidda ugu fiican ee lagu bixiyo.
- Haddii aad codsanayso martabada ilaalinta ku meelgaarka ah markii horeeysay: Waxaa jirta $50 khadmad ah oo lagu dalbado iyo $30 oo khidmada baayomatriga ah (biometrics). HADDII siddoo kale aad codsanayso warqad shaqo, waxaa jirta khidmad ah $520 oo kale oo iyana la bixiyo.
- Haddii aad codsanayso inaad cusboonaysiiso martabadaada ilaalinta ee ku meelgaarka ah: Waxaa jira khidmad $30 ah baayomatriga ah (biometrics). HADDII siddoo kale aad codsanayso warqad shaqo, waxaa jirta khidmad ah $520 oo kale oo iyana la bixiyo.
- Haddii aadan awoodin inaad bixiso khidmada, codso khidmad saamixid. Shabakada (website) LawHelpMN waxa ay haysaa xog aruursan oo ku saabsan khidmad saamixida: Saamixida Khidmadaha Laanta Socdaalka

3. Nuqul ka samee codsigaaga.
Ka samee nuqul Foomkaaga I-821 (Form I-821) iyo dukumiintiyada aad la dirto codsigaaga. Adiguna nuqul kala har.

4. U dir codsigaaga Hay’adda Adeegyada Muwaadinka iyo laanta socdaalka ee U.S. [Citizenship and Immigration Services (USCIS)].

Ku hagaaji codsigaaga ciwaanka waafaqsan wadankaaga. Gal barta: www.uscis.gov/humanitarian/temporary-protected-status
Riix “Countries Currently Designated for TPS” (“Wadamada Iminka Loo Aqoonsado Liiska TPS). Dooro wadankaaga si aad u hesho ciwaanka boostada.
Gado la socod kolka aad boostada ku dirayso codsigaaga. Hubi inaad hesho cadeyn ama rashiid ah in lagula soo socodsiiyo kolka la geeyo meeshii aad u dirtay warqadda.